Właściwości fizykochemiczne alkilopoliglikozydów – zachowanie fazowe
Systemy binarne

Doskonałe działanie surfaktantów wynika przede wszystkim ze specyficznych właściwości fizycznych i chemicznych. Dotyczy to z jednej strony właściwości międzyfazowych, a z drugiej zachowania w roztworze, takiego jak zachowanie fazowe. W porównaniu z etoksylanami alkoholi tłuszczowych (eterami alkilopoliglikoli), parametry fizykochemiczne alkiloglikozydów zostały dotychczas stosunkowo słabo zbadane. W badaniach tych stwierdzono, że alkilopoliglikozydy mają istotne właściwości, które w niektórych przypadkach znacząco różnią się od właściwości innych niejonowych surfaktantów. Uzyskane dotychczas wyniki podsumowano poniżej. Istotne różnice związane z zachowaniem etoksylanów alkoholi tłuszczowych były szczególnie uderzające.

W porównaniu z systematycznymi badaniami etoksylatów alkoholi tłuszczowych, do tej pory przeprowadzono tylko kilka badań z udziałem substancji o różnej czystości dotyczących zachowania fazowego alkilopoliglikozydów. Porównując uzyskane wyniki, należy pamiętać, że obecność składników drugorzędnych ma znaczny wpływ na szczegóły diagramów fazowych. Niemniej jednak, można poczynić podstawowe obserwacje dotyczące zachowania fazowego alkiloglikozydów. Zachowanie fazowe technicznego C8-10 alkilopoliglikozydu (C8-10 APG) zilustrowano na (Rysunku 1). W temperaturach powyżej 20℃, C8-10 APG pojawia się do bardzo wysokich wartości granicznych w fazie izotropowej, której lepkość znacznie wzrasta. Dwójłomna faza liotropowa o teksturze nematycznej tworzy się przy około 95% wag., która zmienia się przy około 98% wag. w mętny dwufazowy obszar ciekłego i stałego alkilopoliglikozydu. W stosunkowo niskich temperaturach obserwuje się dodatkowo obecność warstwowej fazy ciekłokrystalicznej wynoszącej od 75 do 85% wagowo.
Diagram fazowy czystego, krótkołańcuchowego n-oktylo-β-D-glukozydu został szczegółowo zbadany przez Nilssona i in. oraz Sakyę i in. Poszczególne fazy zostały dokładnie scharakteryzowane za pomocą metod takich jak NMR i rozpraszanie promieni rentgenowskich pod małymi kątami (SAXS). Rysunek 2 przedstawia sekwencję faz. W niskich temperaturach obserwuje się fazę heksagonalną, sześcienną, a następnie lamelarną wraz ze wzrostem zawartości surfaktantu. Różnice w stosunku do diagramu fazowego poliglikozydu alkilowego C8-10 (rysunek 1) można wyjaśnić różnymi długościami łańcuchów alkilowych i różną liczbą jednostek glukozy w cząsteczce (patrz poniżej).